Wat is een Burn-out?

Een burn-out is nauw verbonden met stress en ontstaat wanneer je lichaam langdurig wordt blootgesteld aan een te hoge hoeveelheid stress. Wanneer we gestrest zijn, bereidt ons lichaam zich voor op een ‘fight or flight’-reactie. Dit betekent dat het hart sneller gaat pompen, je ademhaling versnelt en je zintuigen scherper worden. Het lichaam maakt daarbij ook stresshormonen aan, zoals adrenaline en cortisol, die ervoor zorgen dat je klaar bent om te reageren op de dreiging.

Echter, in onze moderne maatschappij is het vaak moeilijk om deze ‘fight or flight’-reactie te ontladen. De constante stress die we ervaren op werk, in relaties of door financiële zorgen kan ervoor zorgen dat je systeem voortdurend ‘aan’ blijft staan, zonder de nodige rust. Dit kan op de lange termijn leiden tot een burn-out.

Effect adrenaline en cortisol

De ‘fight or flight’-reactie is van nature bedoeld om je alert te houden bij dreigende situaties. Hoewel dit nuttig is in acute, levensbedreigende situaties, kunnen we tegenwoordig vaak niet letterlijk wegrennen van de zorgen die ons stress bezorgen, zoals werkdruk, deadlines en verantwoordelijkheden. De hormonen zoals adrenaline en cortisol blijven daardoor onnodig hoog, wat leidt tot overbelasting van je lichaam en geest.

Symptomen burn-out

Mensen met een burn-out gaan vaak jarenlang over hun grenzen heen, waardoor het herstel vaak langer duurt. Hoe langer je doorloopt met burn-outklachten, hoe langer de herstelperiode wordt. Symptomen van een burn-out kunnen zowel fysiek als psychisch zijn en kunnen variëren van persoon tot persoon. Veelvoorkomende symptomen zijn onder andere:

• Concentratieverlies
• Gevoel van machteloosheid
• Lusteloosheid
• Gevoelens van onzekerheid
• Slapeloosheid
• Nek- en schouderpijn
• Vergeetachtigheid
• Negatieve gedachten
• Piekeren
• Besluiteloosheid
• Hartkloppingen
• Migraine

Blijvende Schade door een Burn-out

Een burn-out kan niet alleen tijdelijke problemen veroorzaken, maar ook blijvende schade achterlaten, met name in de hersenen. Onderzoek van de Radboud Universiteit in Nijmegen heeft aangetoond dat een burn-out letterlijk zichtbare schade kan aanrichten in het brein. Deze blijvende schade door een burn-out komt vooral voort uit de langdurige blootstelling aan stresshormonen zoals cortisol. Dit kan leiden tot littekenvorming in de hersenen, waardoor bepaalde hersenfuncties, zoals geheugen en concentratie, blijvend aangetast kunnen worden.

Blijvende schade burn-out: veranderingen in de hersenen

Tijdens een burn-out worden je hersenen voortdurend blootgesteld aan hoge niveaus van stresshormonen. Dit heeft invloed op het functioneren van delen van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor geheugen, concentratie en besluitvorming, zoals de hippocampus en de prefrontale cortex. Onder normale omstandigheden helpen deze hersengebieden ons bij het leren, onthouden van informatie en het nemen van beslissingen. Maar bij langdurige stress kunnen deze hersenstructuren krimpen, wat kan leiden tot blijvende schade.

Mensen die een burn-out hebben gehad, kunnen zelfs jaren later nog last hebben van concentratieproblemen en een verminderd kortetermijngeheugen. Deze gevolgen worden veroorzaakt door de permanente veranderingen in de hersenen die zijn opgetreden tijdens de burn-out. Dit maakt het voor mensen moeilijker om te herstellen naar hun oude niveau van functioneren, zelfs wanneer de acute symptomen van de burn-out zijn verdwenen.

Blijvende schade na burn-out: cognitieve gevolgen

Een van de meest voorkomende vormen van blijvende schade door een burn-out is cognitieve achteruitgang. Na een burn-out geven veel mensen aan dat hun geheugen en concentratievermogen niet meer hetzelfde zijn als voorheen. Dit is een direct gevolg van de schade die aan de hersenen is toegebracht door de constante aanwezigheid van stresshormonen.

Cognitieve gevolgen van blijvende schade door burn-out kunnen zijn:

• Geheugenverlies: Veel mensen ervaren problemen met hun kortetermijngeheugen, zoals het vergeten van recente gesprekken of afspraken.
• Verminderde concentratie: Het kan moeilijker zijn om je langdurig te concentreren op taken, wat het dagelijkse functioneren beïnvloedt, zowel op het werk als privé.
• Langzamere reactiesnelheid: Je mentale reactiesnelheid kan afnemen, waardoor het moeilijker is om snel beslissingen te nemen of te reageren in stressvolle situaties.

HERSTELLEN VAN DE SCHADE DOOR EEN BURN-OUT

Hoewel de schade van een burn-out zorgwekkend kan zijn, betekent het niet dat herstel onmogelijk is. Herstel is mogelijk, maar het vraagt tijd, geduld en een gerichte aanpak. Professionele begeleiding, zoals coaching, kan helpen om gezonde copingstrategieën te ontwikkelen en het stressniveau te verlagen, wat bijdraagt aan het herstel van hersenfuncties en het algemene welzijn.

Het is van essentieel belang om preventief op te treden tegen de blijvende schade door een burn-out. Hoe eerder je ingrijpt bij de eerste tekenen van een burn-out, hoe groter de kans dat je blijvende schade kunt voorkomen. Coaching kan helpen om de eerste signalen van stress te herkennen en te voorkomen dat je in een burn-out terechtkomt.

Wil je de blijvende schade van een burn-out voorkomen of ben je aan het herstellen? Plan een vrijblijvend kennismakingsgesprek met een van onze ervaren coaches en ontdek hoe we je kunnen ondersteunen bij je herstel en helpen om weer veerkrachtig en stressvrij te leven.

Verschil burn-out en depressie

Een burn-out lijkt veel op een depressie. Het heeft vaak dezelfde symptomen zoals lusteloosheid, vermoeidheid, gebrek aan concentratie en een slecht humeur. Toch zit er een groot en belangrijk verschil tussen het hebben van een burn-out en depressief zijn. GZ-psychologe C. Maassen vertelt dat het verschil zit in ‘kunnen’ en ‘willen’. Iemand met een burn-out wil meestal ontzettend graag weer aan het werk of studeren, maar kan het gewoon niet meer. Terwijl iemand met een depressie juist nergens zin in heeft, ook al is het lichamelijk (waarschijnlijk) wel mogelijk.

Wat gebeurt er bij een burn-out?

Een beetje stress is prima, het stimuleert en laat je presteren. Maar wanneer je teveel en te lang stress hebt, zorgt dat voor problemen. Het lichaam maakt het stresshormoon cortisol aan. Bij chronische stress krijg je te veel cortisol in je bloed waardoor bepaalde delen in je hersenen beschadigd raken en krimpen. Hierdoor verslechtert je kortetermijngeheugen en concentratievermogen. Ook kan een te veel aan cortisol zorgen voor depressies, paniek en angststoornissen. En dat leidt weer tot stress. Zo is er een vicieuze cirkel ontstaan. Deze neerwaartse spiraal moet doorbroken worden om te voorkomen dat je nog meer naar beneden gaat.

Hoe ontstaat een burn-out?

Een burn-out is een normale, maar extreme reactie op langdurige stress. Iedereen kan een burn-out krijgen, omdat elke persoon een grens heeft aan de hoeveelheid stress die hij of zij kan verdragen. De oorzaken van een burn-out zijn echter niet altijd eenvoudig te definiëren. Vaak zijn het persoonlijke kenmerken, zoals perfectionisme, angst om te falen of een hoog verantwoordelijkheidsgevoel, die bijdragen aan het risico op een burn-out.

Kenmerken die het risico op een burn-out vergroten:

• Moeite met grenzen aangeven
• Veel piekeren
• Moeite met prioriteiten stellen
• Lastig keuzes maken
• Hoog verantwoordelijkheidsgevoel
• Gevoeligheid voor verwachtingen van anderen
• Angst om te falen
• Extreme gedrevenheid en perfectionisme

Verschillende oorzaken van stress

Stressoren zijn de dingen die stress opleveren. Iedereen heeft andere oorzaken van stress, die afhankelijk zijn van jouw persoonlijke voorkeuren. Houd je van details of van grote lijnen? Hoe neem je beslissingen? Doe je dat op basis van ratio of gevoel? En hoe ga jij om met de wereld om je heen? Ben jij iemand die van spontaniteit of een strakke planning houdt? Je persoonlijke voorkeuren kunnen natuurlijk ook wisselend zijn en dat maakt dat voor iedereen andere dingen stressvol zijn.

Een veel voorkomende stressor is het gevoel van, of het gebrek aan, controle. Als je het gevoel hebt dat je controle hebt over alle drie de componenten: werk(druk), sociale(druk) en gezins(druk), dan gaat het goed met je. Op het moment dat je op één van deze drie minder gevoel van controle hebt, kun je het over het algemeen nog steeds aan. Als je op twee of drie vlakken geen controle meer hebt dan wordt de druk te hoog.

Tips bij herstellen van een burn-out

Om beter te worden van een burn-out kun je onderstaande, ontspannende activiteiten uitvoeren. Dit draagt bij aan je herstel.

1. Bewegen

Een van de dingen die je kunt proberen is bewegen. Bewegen stimuleert de aanmaak van nieuwe zenuwcellen in je hersenen en het helpt het afbouwen van je adrenaline niveau. Wanneer het weer beter gaat, als je nog in je herstel zit maar uit de greep van emotie bent, is het ook heel goed om te mediteren. Meditatie is een vorm van je aandacht trainen en dat heeft impact op jouw brein. Je brein wordt effectiever en efficiënter als je vaak mediteert. Meditatie kan ook helpen bij concentratieproblemen.

3. Voldoende slaap

Het is belangrijk dat je voldoende slaap krijgt, maar niet teveel. Creëer een vast dagritme, zorg ervoor dat je op een normale tijd opstaat en wat gaat doen. Even bewegen, naar buiten, frisse lucht en op vaste tijden eten. Dat zijn allemaal dingen die heel goed helpen bij het herstel.

4. Opruimen

Het helpt heel goed om je rommel elke dag op te ruimen. Het draagt bij aan het trainen van je werkgeheugen. Mensen voelen zich ook beter in een omgeving waar je geen prikkels van rommel om je heen hebt.

6. Sociale contacten

Probeer ook je sociale contacten te onderhouden, maar creëer tegelijk ook ruimte om af en toe alleen te zijn. Als je een druk gezin hebt en als er veel mensen zijn die dingen aan je vragen, zorg er dan voor dat je ruimte creëert voor jezelf om rust te vinden.

Onderzoek dus wat de overtuigingen zijn die maken dat je dingen doet die niet goed voor jou zijn. In een later stadium kan je naar oplossingen zoeken. In het begin is het vooral belangrijk om een vaste dagstructuur aan te houden met ruimte voor noodzakelijke activiteiten. Zoals verzorging van de kinderen, boodschappen doen, het huis opruimen en sociale contacten onderhouden.

Hoe lang duurt herstellen van een burn-out?

Als je worstelt met een burn-out, is een van de vragen die je waarschijnlijk bezighoudt: “Hoe lang duurt het om hiervan te herstellen?” Hoewel het herstelproces individueel kan variëren, zijn er 4 belangrijke factoren die van invloed kunnen zijn op de duur van het herstel.

• Complexiteit en ernst van de burn-out: De duur van het herstel is sterk afhankelijk van de complexiteit en ernst van de burn-out. Elke burn-out is uniek, en de tijd die nodig is om volledig te herstellen kan variëren van enkele maanden tot meer dan een jaar. Het is essentieel om geduldig en mild te zijn tijdens dit proces, aangezien het herstel geleidelijk en stapsgewijs verloopt.

• Persoonlijke omstandigheden: Verschillende persoonlijke omstandigheden beïnvloeden hoe lang een burn-out duurt. Dit omvat onder andere je persoonlijke veerkracht, de manier waarop je met tegenslag omgaat, je ondersteuningssysteem, je algemene gezondheidstoestand en de mate waarin je in staat bent om rust te creëren en goed voor jezelf te zorgen.

• Behandeling en ondersteuning: Professionele behandeling en ondersteuning kan een significante impact hebben op het hoe lang het herstelproces in belang neemt. Het inschakelen van een coach die gespecialiseerd is in burn-out zorgt ervoor dat je herstel sneller gaat. Je coach helpt je bij het identificeren van de oorzaken, het aanpakken van symptomen en het ontwikkelen van gezonde copingstrategieën. Zo kun je sneller aan je herstel werken.

• Levensstijl: Het aanpassen van je levensstijl is essentieel voor de duur van het herstel van een burn-out. Het ontwikkelen van een nieuwe routine met voldoende rust, slaap, voeding en lichaamsbeweging kan de genezing bevorderen.

Hoewel er geen vaste tijdsduur is voor herstel van een burn-out, is het belangrijk om geduldig te zijn en jezelf de tijd te geven die je nodig hebt. Wees mild voor jezelf en werk geleidelijk aan je herstel.

Hulpbronnen voor herstel burn-out

Vaak is een van de oorzaken voor burn-out de disbalans tussen werkstressoren en energiebronnen. Het job-demands-resources-model gaat hier verder op in.

Zoek uit wat voor jou hulpbronnen zijn die jou het beste helpen bij je herstel. Focus je op de dingen die jij kunt beïnvloeden. Als bijvoorbeeld ‘onderdeel van een team zijn’ heel belangrijk is voor jou en een hulpbron voor je is en je hebt een solistische functie, dan kun je dat niet zomaar op je werk veranderen. Wat je dan wel kunt doen is op zoek gaan naar een andere baan. Waarbij je wel onderdeel bent van een team. Daar kun je dus invloed op uitoefenen. Het hangt heel erg af van jouw persoonlijke voorkeuren. Er is niet één medicijn of één oplossing die voor iedereen helpt, daar is een burn-out te complex voor.

Hoe lang thuis met een burn-out?

Sommige mensen komen helemaal thuis te zitten en zijn 100% arbeidsongeschikt als ze een burn-out hebben. Maar je hoeft niet persé thuis te blijven met een burn-out. Sommige mensen werken door, al dan niet volledig. Op het moment dat je doorwerkt, maar ook als je na een tijdje thuis weer begint met werken, is het heel erg belangrijk dat je afgebakende taken en tijden hebt.

Waarom is dat afbakane zo belangrijk? Als je een burn-out hebt, ben je niet in staat om je grenzen goed te bewaken. Die grenzen moet je dus van te voren vastleggen. Heel vaak gebeurt dat in overleg met de bedrijfsarts. Die bedrijfsarts zal ook adviseren of je wel of niet aan het werk kunt. Als je niet naar de bedrijfsarts kunt of mag van je werkgever, heb je altijd het recht om een consult aan te vragen. Lukt dat niet, ga dan naar je huisarts of zoek een goede coach. Iemand die ervaring heeft met dit onderwerp, zodat je toch de juiste begeleiding hebt.

Tijdens een burn-out: niet zelf beslissen

Op het moment dat je overspannen bent of een burn-out hebt, ben je eigenlijk niet goed in staat om alles zelf te beslissen. Een werkgever die zegt “geef maar aan wat je nodig hebt”, bedoelt het misschien goed, maar dat werkt niet. Je kan namelijk niet goed aangeven wat je nodig hebt. Het is dus belangrijk om duidelijk afgebakende tijden en afgebakende taken te hebben. Denk aan taken waarbij je niet teveel verantwoordelijkheid hebt of taken die tijdsgebonden zijn. Zoals enveloppen dichtplakken zonder deadline, daarbij maakt het niet uit als het misgaat. Maar let wel op, een kleine presentatie in elkaar zetten die je collega de volgende dag moet presenteren, is misschien een simpele taak, maar wel één met tijdsdruk.

Hoe voorkom je stress en burn-out?

Je coping strategie is de manier waarop je met dingen omgaat. Coping strategie kan je ook wel vertalen naar je mindset. Hoe sta jij in het leven en hoe ga je met prikkels om? Veroorzakers van stress, kernwaarden en overtuigingen spelen dus een grote rol in je werksituatie, persoonlijke omstandigheden en je persoonlijkheid. Om een burn-out te voorkomen moet je je gehele systeem ontlasten. Door uit te schrijven hoe dat bij jou werkt, kan je heel ver komen. Zo kan je een duidelijk overzicht krijgen over wat jou stressoren, kernwaarden, overtuigingen en hulpbronnen zijn. Maar het kan ook duidelijkheid creëren over hoe je reageert en hoe je gedrag ontstaat. Coaching helpt hier ook bij.

Professionele begeleiding

Professionele ondersteuning kan een enorm verschil maken in het herstelproces. Een gespecialiseerde coach kan je helpen de oorzaken van je burn-out te identificeren en effectieve strategieën te ontwikkelen om met stress om te gaan. Het is belangrijk om niet alleen te proberen te herstellen, maar ondersteuning te zoeken bij professionals, collega’s en naasten.

Ben je bang dat je een burn-out hebt of wil je een burn-out voorkomen?

Plan een vrijblijvend kennismakingsgesprek met een van onze ervaren coaches en ontdek hoe leiderschapscoaching je kan helpen stress te verminderen en beter om te gaan met de uitdagingen van het moderne werkleven.